تأثیر تنش کم آبی بر برخی ویژگی‏های رشدی و فعالیت آنزیم‏های آنتی اکسیدان اکوتیپ‏های کاسنی (cichorium intybus)

ارزیابی تحمل به خشکی گیاهان دارویی به منظور کشت در مناطق خشک و نیمه خشک از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است. توجه به اهمیت و نقش گیاهان دارویی در صنایع مختلف و کمبود منابع آب در مناطق خشک کشور بر ضرورت انجام این آزمایش می‏افزاید. کاسنی با نام علمی .cichorium intybus l از خانواده asteraceae (گل ستاره‏ای‏ها)، گیاهی است دارویی که در اغلب نقاط ایران یافت می‏شود. این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل، بر پایه طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار، با هدف بررسی اثر کمبود آب بر شاخص‏های فیزیولوژی و تغییرات فعالیت آنتی‏اکسیدان‏های چهار اکوتیپ کاسنی (سفید شیراز، سیاه شیراز، سفید اصفهان و سیاه اصفهان) صورت گرفت. جهت انجام این پژوهش، کشت گلخانه‏ای در چهار سطح متفاوت آبیاری 100% (به عنوان شاهد)، 80، 60 و 40% ظرفیت مزرعه انجام شد و پس از 60 روز تنش تحت تیمارهای مشخص، گیاهان برداشت و شاخص‏های مورد نظر بررسی شدند. نتایج نشان داد که خشکی تأثیر معنی داری بر صفات رشدی اندازه گیری شده، از قبیل ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک شاخساره، درصد رطوبت ریشه و شاخساره و در نهایت تولید ماده خشک اکوتیپ‏های کاسنی داشت که البته کاهش این صفات تحت تنش‏های متفاوت آبیاری، در اکوتیپ‏ها متفاوت بود. اکوتیپ سیاه شیراز با افزایش تنش خشکی، با حفظ بیشتر صفات رشدی، در نهایت موجب حفظ بیشتر ماده خشک تولیدی نسبت به سایر اکوتیپ‏ها شد. همچنین اکوتیپ‏های سفید شیراز و سفید اصفهان به ترتیب، بیشتر تحت تأثیر افزایش تنش قرار گرفتند وکاهش بیشتری در صفات رشدی خود ایجاد کردند. تنش خشکی همچنین باعث تغییرات درخور توجهی در فعالیت آنزیم‏های آنتی‏اکسیدان اکوتیپ‏های کاسنی گردید و با توجه به همبستگی بین صفات مشخص شد، تحمل به خشکی در اکوتیپ‏های کاسنی تنها با آنزیم‏های کاتالاز و آسکوربیک پراکسیداز مرتبط می‏باشد. به طور می‏توان گفت اکوتیپ سیاه شیراز، از نظر صفات رشدی و بیوشیمیایی، نسبت به سایر اکوتیپ‏ها برتر می‏باشد و می‏تواند جهت کشت در مناطق خشک مناسب باشد.